Sağlıklı Beslenme

 SAĞLIKLI BESLENME

Sağlık, insan yaşamının sürdürülmesinde, yaşam kalitesinin yükseltilmesinde ve korunmasında özel bir öneme sahiptir.

Sağlıklı beslenme yeterli ve dengeli beslenmedir. Vücudumuzu oluşturan hücrelerin düzenli ve dengeli çalışması için besin öğelerinden yani yağlar, karbonhidratlar, proteinler, vitaminler ve minerallerden yeterli miktarlarda almalıyız. Sağlıklı ve dengeli beslenme konusunda gerekliliklerin yerine getirilmesi, hastalıklardan korunmak ve ideal vücut kütlesine sahip olmak açısından büyük önem taşır.

Sağlıklı Beslenme Nedir?

Yediğimiz besinlerin içerisinde yer alan üç temel besin ögesi vardır. Bunlar karbonhidrat, protein ve yağlardır. Bu üç temel gruba ek olarak diğer besin ögeleri olan vitamin ve mineraller de besinlerle birlikte vücuda alınan diğer bileşenlerdir. Sindirim sistemi başta olmak üzere vücutta birçok sistemin düzenini korunabilmesi yalnızca sağlıklı ve dengeli bir beslenme planının uygulanması ile mümkündür.

Sağlıklı beslenme listesi, genel kuralları belli olmasına karşın kişiye özgü olarak diyetisyen tarafından hazırlanmalıdır.

Vücut fonksiyonlarının sağlıklı bir şekilde sürdürülebilmesi için her besin türünden yeterli miktarda ve aşırıya kaçmadan tüketilmeli, diyette çeşitlilik sağlanmalıdır.

Karbonhidratlar: Vücudun temel enerji kaynakları olan karbonhidratlar; en fazla tahıllar, kuru baklagiller ve meyvelerde bulunur.

Proteinler: Proteinler yapıcı ve onarıcı besin grubu olarak da adlandırılır ve insan vücudunun yapısında en fazla yer alan besin ögesidir. Vücudun en etkili kalori yakıcı bölümü olan kas dokusunu güçlendirmek açısından çok önemlidir. Protein ette, süt ürünlerinde ve daha az olarak hububat ürünlerinde bulunmaktadır.

Yağlar: Yağlar, kilo artışıyla en çok ilişkili olan ve ölçülü olarak tüketilmesi gereken besin gruplarındandır. Hayvansal kaynaklı katı yağlar ve margarin gibi işlem görmüş yağlardan mümkün olduğunca kaçınılmalı, bunların yerine zeytinyağı ve omega 3 yağ asitleri içeren balığın tüketimine özen gösterilmelidir.

Mineraller: Sağlıklı yaşam için gereklidir. Mineraller (kalsiyum, bakır, iyot, demir, çinko vb.) sebze ve meyvelerde bulunur, hücre korunması ve sağlıklı diş, kemik, cilt yapısı için önemlidir. Mineraller ayrıca kalp ritmi, kan basıncı, vücuttaki sıvı dengesi gibi daha birçok düzenleyici fonksiyonlarda rol oynar.

Vitaminler: Vitaminler, vücudun metabolik gereksinimleri, sağlıklı gelişimi, sindirim fonksiyonları, enfeksiyonlara karşı bağışıklık kazanması için gereklidirler. Vücudumuzun karbonhidrat, yağ ve proteini kullanmasını da sağlarlar. Suda çözünen vitaminlerin fazlası vücut sıvıları ile atılırken, yağda çözünen vitaminlerin fazlası ise yağ dokusunda depolanır.

Sağlıklı Beslenmek İçin Neler Yapılmalı

Yeterli ve dengeli beslenmek için öğün atlanmaması gerekir. Atlanan her öğün bir sonraki öğüne kadar daha çok acıkmaya ve ihtiyaçtan fazla tüketmeye neden olacaktır.

Her gün beslenme planı dâhilinde tüm besin gruplarına (süt, et, sebze-meyve, tahıl) yer vermeli, bu besinlerin hepsinden gün içerisinde farklı öğünlerde almaya çalışılmalıdır.

Sebze ve meyveler bol su ve vitamin-mineral içerip, az kalorilidirler. Bol miktarda ve değişik renklerde sebze, meyve tüketmeniz hem kilo kontrolüne yardım eder, hem de birçok hastalıktan (kanser, kalp-damar hastalıkları) korunmayı sağlar. Önemli olan ise mevsiminde sebze-meyve tüketimidir.

Beslenmedeki yağ tüketimi azaltılmalıdır. Özellikle katı yağlardan (margarin, tereyağ vb.) uzak durulmalı, daha çok bitkisel sıvı yağlar tercih edilmelidir. Kızartma yerine ızgara, haşlama, buharda ve fırında pişirme yöntemleri kullanılmalıdır.

Tüketilen karbonhidrat kaynağının türüne ve miktarına dikkat edilmelidir. Saf şeker kaynakları ve rafine unlu besinler yerine tokluk hissini arttıran, kabızlığı engelleyen ve kilo kontrolünü kolaylaştıran kuru baklagiller (nohut, mercimek, barbunya gibi), lifli tahıllar, taze ve kuru meyveler, sebzeler tercih edilmelidir.

İnsan yaşamı için oksijenden sonra gelen en önemli öğe sudur. Vücut ısısının dengelenmesi, metabolizmanın devamı ve vücuttan zehirli atık maddelerin atılması için su elzemdir. Bu nedenle günde 2-2.5 litre su tüketilmelidir.

Hazır yiyecekler ve ağır tatlılar, pastalar fazla miktarda yağ ve enerji içerdiğinden hem kilo aldırıcı hem de hastalıklara yatkınlığı arttırıcıdır. Bu nedenle bu yiyeceklere mutlaka sınırlama getirilmelidir.

Sağlıklı beslenme açısından diyetisyen desteği almak uygun bir program yapmak açısından her zaman faydalıdır.